Czy pomyłka może być inspiracją do odkrycia naukowego? W jaki sposób przedstawiać dzisiejszemu pokoleniu dorobek polskich naukowców? Co ma wspólnego krzem z Doliną Krzemową? Na te i inne pytania chcemy odpowiedzieć podczas realizacji naszego najnowszego projektu STEAM finansowanego z funduszy Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach programu „Odkrywcy”! A szukać odpowiedzi będzie nikt inni, jak uczniowie i uczennice polskich szkół.
O czym jest projekt?
„Od kryształu do smartfona – śladami Jana Czochralskiego” to autorski projekt stworzony w fundacji EDUKO, którego głównym celem jest promowanie osiągnięć czołowego polskiego naukowca Jana Czochralskiego. W ramach projektu zostanie przeprowadzonych 60 warsztatów w 30 polskich szkołach podstawowych. Uczniowie i uczennice będą rozwijać zainteresowanie naukami ścisłymi, krytyczne myślenie, ciekawość poznawczą, kreatywność i umiejętności programowania blokowego.
Dlaczego profesor Jan Czochralski?
W centrum naszego projektu postawiliśmy postać Jana Czochralskiego – relatywnie mało znanego polskiego naukowca, którego dorobek sprawił, że dzisiaj możemy korzystać z urządzeń elektronicznych takich jak komputer, smartfon czy dron. To właśnie w każdym z tych urządzeń znajduje się mikroprocesor, część układu
scalonego, w sercu którego jest kawałek krzemu, uzyskanego metodą Czochralskiego. Szacuje się, że około 80% urządzeń elektronicznych na świecie istnieje dzięki odkryciu naukowca.
Pomyłka? Nie sądzę…
Odkrycie Jana Czochralskiego w 1916 roku dokonało się… przez przypadek! Naukowiec miał omyłkowo zanurzyć pióro w tyglu z cyną, zamiast w kałamarzu, co miało go skłonić do refleksji, a następnie badania szybkości krystalizacji metali. Dlatego postanowiliśmy wykorzystać tę historię, aby pokazać, że błędy i pomyłki są
nieodłącznym elementem odkryć naukowych i procesu uczenia się.
STEAM i nauka oparta na problemie
Postać Czochralskiego, jego pomyłka oraz znaczenie odkrycia zainspirowały nas do stworzenia scenariusza interdyscyplinarnych warsztatów STEAM. Przyświecało nam holistyczne podejście do tematu i pokazanie, że jedno odkrycie nie dotyczy wyłącznie chemii czy elektroniki, ale łączy w sobie różne zagadnienia, które sprawiają, że odbieramy świat całościowo. Podejście problemowe: jaki jest most łączący osiągnięcia naukowca ze współczesnością? sprawiło, że zaprojektowane przez nas warsztaty są nie tylko ciekawe i rozwijające, ale przede wszystkim przybliżają młodego człowieka do poszukiwań rozwiązań na realne problemy.
Działania projektowe
Warsztaty „Od kryształu do smartfona – śladami Jana Czochralskiego” kierujemy do uczniów klas IV-VI, bo to wiek, w którym dzieci dopiero stykają się z takimi pojęciami jak: chemia, pierwiastki, krystalizacja. Wyszliśmy z założenia, że im wcześniej zetkniemy młodzież z tymi zagadnieniami, tym łatwiej będzie im później odnaleźć się w skomplikowanej nauce atomów. Podczas warsztatów młodzi ludzie:
-poznają postać Czochralskiego,
-przeprowadzą eksperyment na przewodnictwo prądu,
-dowiedzą się, jaka jest różnica między przewodnikami, półprzewodnikami i izolatorami,
-poznają i zbudują czworościan foremny czyli tetraedr,
-porozmawiają o roli pomyłek w nauce i życiu codziennym,
-obejrzą pod mikroskopem kryształy występujące w przyrodzie,
-dowiedzą się, czym jest krzem, gdzie występuje i jakie jest jego zastosowanie,
-rozwiążą zagadkę, co w rzeczywistości ma wspólnego krzem z Doliną Krzemową,
-poznają budowę mikroprocesora,
-samodzielnie zaprogramują płytkę micro:bit,
-zbudują z klocków ruszającego się robota.
Rozwijamy kompetencje
Brzmi ciekawie? To jeszcze nie wszystko. Wiemy, jak ważne są kompetencje miękkie, dlatego nasze warsztaty zaprojektowaliśmy w taki sposób, aby uczniowie działali w grupach, rozwijając współpracę, komunikację i kreatywność. W tym celu do naszego projektu zaprosiliśmy grono 13 edukatorów z całej Polski, wykwalifikowanych trenerów STEAM, którzy z naszego ramienia poprowadzą proces w 30 szkołach. Już nie możemy się doczekać! Ruszamy z warsztatami!
Projekt finansowany z funduszy MEN w ramach programu „Odkrywcy”
Tekst: Kalina Beczak, koordynatorka projektu
logo MEN (1)